Biết hiểu rõ hơn về nhựa định hình hay nhựa nhiệt dẻo chúng ta hãy cùng tìm hiểu về chất dẻo ( nhựa ) nói chung và những đặc tính của nó.
Nhựa nói chung (hay còn gọi là chất dẻo) là các hợp chất cao phân tử, có khả năng bị biến dạng khi chịu tác dụng của nhiệt độ, áp suất và vẫn giữ được biến dạng đó khi ta ngưng tác dụng vào đó. Nhựa được ứng dụng nhiều trong các đời sống hàng ngày như các sản phẩm gia dụng: áo mưa, bàn chải đánh răng, chai lọ đựng nước giải khát, các loại khay nhựa, hộp nhựa đựng thực phẩm… cho đến lĩnh vực công nghiệp như sản xuất ống dẫn điện, các công cụ, dụng cụ, thiết bị điện, điện tử. Nhựa còn được dùng làm sản phẩm thay thế các loại chất liệu như gỗ, kim loại, vải, da, thủy tinh nhờ vào đặc tính biến dạng dễ tạo hình, bền, nhiều màu sắc và giá thành rẻ so với các chất liệu khác.
Nhựa từ đó cũng được phân thành 2 loại dựa trên hiệu ứng của polyme với nhiệt độ: nhựa nhiệt dẻo, nhựa nhiệt rắn và vật liệu đàn hồi.
Là hợp chất cao phân tử có khả năng chuyển sang trạng thái không gian 3 chiều dưới tác dụng của nhiệt độ hoặc phản ứng hóa học và sau đó không nóng chảy hay hòa tan trở lại được nữa, không có khả năng tái sinh. Một số loại nhựa nhiệt rắn: ure focmadehyt [UF], nhựa epoxy, phenol focmadehyt [PF], nhựa melamin, poly este không no...Nhờ đặc tính của nhựa nhiệt rắn mà loại nhựa này được ứng dụng trong các lĩnh vực sản xuất nhựa gia dụng tay cầm xoong, nồi, dao, kéo, vỏ thiết bị điện, điện tử…với khả năng bền cứng, chịu được nhiệt độ cao, không bị nóng chảy như nhựa nhiệt dẻo, giá thành rẻ nhưng không thể gia nhiệt lần thứ 2 do cấu trúc liên kết giữa các phân tử của chúng và làm thay đổi đặc tính của nhựa nhiệt rắn. Vì thế nhiệt nhựa rắn hầu như không thể tái chế sau khi sử dụng.
Vì đặc tính chịu được nhiệt độ cao nên nhựa nhiệt rắn dùng để sản xuất tay cầm xoong, nồi.
Là loại nhựa khi nung nóng đến nhiệt độ chảy mềm Tm thì nó chảy mềm ra và khi hạ nhiệt độ thì nó đóng rắn lại. Thường tổng hợp bằng phương pháp trùng hợp. Các mạch đại phân tử của nhựa nhiệt dẻo liên kết bằng các liên kết yếu (liên kết hydro, vanderwall). Tính chất cơ học không cao khi so sánh với nhựa nhiệt rắn. Nhựa nhiệt dẻo có khả năng tái chế được nhiều lần, ví dụ như : polyetylen (PE), polypropylen (PP), polystyren (PS), poly metyl metacrylat (PMMA), poly butadien (PB), poly etylen tere phtalat (PET), ...Nhờ những đặc tính của nhựa nhiệt dẻo mà được ứng dụng nhiều trong các sản phẩm bao bì nhựa túi nhựa PE, chai nước suối, nước giải khát làm từ PET, các loại sản phẩm tiêu dùng nhanh, nhựa dùng một lần như các loại chén, dĩa, tô nhựa, ly nhựa, thau, xô, ca, các loại khay nhựa đựng bánh kem, bánh trung thu, khay đựng trứng,…
Các loại nhựa nhiệt dẻo dùng trong nhựa định hình
Ngoài nhựa nhiệt rắn và nhựa nhiệt dẻo còn có vật liệu đàn hồi (hay cao su), loại nhựa này mang tính đàn hồi cao, dễ biến dạng, độ bền cơ học cao thường dùng để sản xuất các sản phẩm từ cao su như lốp xe, bóng, cao su,...Vật liệu đàn hồi gồm có cao su tự nhiên (làm từ cây cao su) và cao su nhân tạo (isopren, butadien, styren butadien).
Nhựa định hình có nguồn gốc từ tiếng Anh gọi là Vacuum Forming Plastic ,dịch sang tiếng việt gọi nhựa định hình hút. Ở Việt Nam thường gọi là nhựa định hình hay bao bì nhựa định hình. Nhựa định hình thuộc lĩnh vực bao bì đóng gói thực phẩm, thiết bị điện tử, đồ gia dụng, văn phòng với quy cách không quá lớn và thường chỉ dùng 1 lần. Nhựa định hình thực chất không phải là một loại vật liệu nhựa mà chỉ là cách gọi tên công nghệ sản xuất nhựa hút chân không, dùng phân biệt với công nghệ nhựa đúc, thổi,...
Trong lĩnh vưc nhựa định hình, thông thường sản phẩm được sản xuất từ nhựa nhiệt dẻo như: PP, PET, PS, PVC,... Đặc biệt, nhựa PP, PET, PS thường được sử dụng trong đóng gói thực phẩm với độ an toàn cao hơn nhựa PVC, do nhựa PVC được cho là có chứa chất vinylchoride gây ung thư (phát hiện năm 1970). PVC thường được sử dụng trong sản xuất dây cáp điện, ống thoát nước, áo mưa,... Hiện nay người ta đã khống chế được chất vinylchoride trong PVC dưới mức an toàn là 1ppm nhưng tại một quốc gia vẫn hạn chế sử dụng loại nhựa PVC này trong đóng gói thực phẩm. Ngoài ra, nhựa PS cũng được cho là giải phóng chất độc monostyren khi gặp nhiệt độ cao (trên 70 độ C). Cho đó nếu không sử dụng đúng cách PS sẽ tổn hại đến sức khỏe.
(Tổng hợp)